Oznaki i skutki niedoboru snu

Każdemu zdarzają się takie dni, kiedy marzymy aby doba miała 30 godzin. Ze spotkania pędzimy do lekarza, a tyle jeszcze jest do załatwienia – prezentacja, egzamin, dzieci trzeba odebrać z przedszkola, obiad, porządki, raport – samo się nie zrobi. Zegar jednak nie zna litości i nieubłaganie pędzi do przodu, zupełnie ignorując nasze potrzeby. Niestety tak już zostało to od początku zaprojektowane, że żyjemy w systemie 24 godzinnym, z czego około 7-8 godzin powinniśmy przeznaczać na sen. Wiele osób sądzi, że przesypianie jednej trzeciej życia to czyste marnotrawstwo czasu. Nic bardziej mylnego – nocny odpoczynek jest nam tak samo potrzebny do życia, jak jedzenie. Sen wpływa zarówno na prawidłowe funkcjonowanie różnych organów, jak i na stan psychiczny. Jest to czas, w którym mózg porządkuje informacje z całego dnia. Odpowiednia dawka snu pomaga również w obniżeniu napięcia i stresu, które kumulowały się podczas całego aktywnego dnia. Pisząc krótko – sen to samo zdrowie.

Co się jednak dzieje się, gdy śpimy za krótko? Wszyscy mamy za sobą chociaż jeden dzień funkcjonowania po nieprzespanej nocy. Towarzyszący nam wtedy kiepski nastrój, podenerwowanie, znużenie i spowolnienie reakcji, są właśnie tego objawami. Już po jednej nieprzespanej nocy, mogą się pojawić się problemy z pamięcią i koncentracją – nie można się skupić na jednej rzeczy, oraz gorzej funkcjonuje pamięć krótkotrwała, czyli problemy z przypomnieniem sobie, gdzie położyliśmy klucze, albo czy drzwi na pewno zostały zamknięte. Brak snu przez 24 godziny powoduje zmniejszenie się zdolności zapamiętywania aż o 40%! Nie ma sensu się wtedy uczyć – niewyspany mózg i tak nie zapamięta ważnych informacji i nawet kawa czy tabletki poprawiające koncentrację nie pomogą.

Niewyspany mózg ma problemy z koordynacją pracy poszczególnych obszarów, co prowadzi do pogorszenia ostrości wzroku i zawężenia się pola widzenia. Pojawiają się problemy z koordynacją ruchową co powoduje spowolnienie czasu reakcji na bodźce. Ospałość pojawia się nie tylko w ruchach, ale także w mowie. Niewypoczęty mózg ma problem z przetworzeniem informacji oraz z przekazaniem ich dalej. Z tego powodu osoby niewyspane mają problem z wysłowieniem się. Tracimy płynność słowną, czyli zdolność do szybkiego i swobodnego posługiwania się słowami.

Zwykle niewyspaniu towarzyszą także napady wilczego głodu. Funkcjonowanie ośrodka głodu i sytości ulega zaburzeniu. Osoby, które mają deficyt snu często mają także nieposkromiony apetyt. Produkcja glukozy spada i organizm otrzymuje niedostateczną ilość energii. Efektem tego jest wrażenie, że świat gwałtownie przyśpiesza. Jest to złudzenie spowodowane spowolnieniem pracy niewyspanego mózgu. Częstym efektem tych zaburzeń jest szybkie przybieranie na wadze.

Brak snu przyczynia się do osłabienia organizmu, przez co jest on bardziej podatny na wszelkie infekcje, a my sami na choroby. Odpowiednia dawka snu jest bardzo ważna dla systemu immunologicznego. Kiedy mu jej nie dostarczamy spada produkcja białych krwinek a wzrasta poziom kortyzolu we krwi – tzw. hormonu stresu. Tracimy odporność, stajemy się podatni na infekcje i stres.

Zespół niedoboru snu pojawia się po kilku nieprzespanych nocach. Jeśli nie odeśpimy trudów poprzedniego dnia, zaczną się one w nas kumulować. Dwóch zarwanych nocy nie odeśpi się w 6 godzin. Po tym czasie organizmowi brakuje 12 godzin snu. Dodatkowo, z powodu zmęczenia organizm będzie potrzebował, jeszcze kolejne 5 godzin na regenerację. Doliczając do tego fakt, że dalej musisz spać, dojście do pełnego wypoczęcia zajmuje około dwóch dni. Polecamy więc lepszą organizację czasu, aby nie pozwalać sobie na uczucie permanentnego zmęczenia.

Nieprzespane noce mogą przekształcić się w poważną chorobę, jaką jest bezsenność, czyli poważne zaburzenie snu. Wiele osób bagatelizuje to schorzenie, jednak potrafi ono skutecznie dać się we znaki. Nie tylko wyniszcza nasz organizm, ale może powodować problemy w pracy – niewyspani pracujemy przecież gorzej. Może też niszczyć nasze życie prywatne – rozdrażnienie, huśtawka nastrojów i stres wywołane brakiem snu prowadzą do negatywnych reakcji w kontaktach z ludźmi. Pod wpływem niedoboru snu jesteśmy mniej odporni psychicznie, bardziej narażeni na rozdrażnienie i smutek, i – tak jak pod wpływem alkoholu – tracimy zahamowania społeczne. Niewyspanie ma więc wpływ nie tylko na nas, ale również na ludzi w naszym otoczeniu, wysypiajmy się więc również z myślą o innych. Zanim zaczniemy szukać przyczyny problemów wśród chorób neurologicznych, należy sprawdzić, czy zapewniamy organizmowi wystarczającą dawkę snu.

Co ciekawe, im jesteśmy starsi, tym mniej snu potrzebujemy. Dzieci śpią około 10 godzin dziennie, średnia dla 25-latków to 7,5 godziny na dobę, a w wieku 60 lat już tylko 6 godzin. Dodatkowo zespół niedoboru snu wywiera bardziej negatywne skutki w przypadku osób młodych niż starszych. Pewne badania naukowe, w których uczestniczyli 20-latkowie oraz 80-latkowie, dowodzą, że długie niedobory snu właśnie u młodych osób powoduje poważniejsze zakłócenia nastroju i spustoszenie w organizmie.

Niektóre zwierzęta potrafią spać i lecieć lub płynąć utrzymując właściwy kierunek i tempo. My niestety takich umiejętności nie posiadamy i czas na sen musimy wygospodarować. Do dwóch oczywistych oznak niewystarczającej ilości snu zaliczamy: dłuższy sen w weekend i konieczność korzystania z budzika, by podnieść się z łóżka.

To nieprawda, iż szkoda życia na sen lub, że wypoczynek jest przereklamowany. Choć niektórzy twierdzą, że wyśpią się po śmierci, to zdecydowanie jednak lepiej jest wysypiać się za życia, a unikniemy wielu problemów, poczynając od przysypiania w pracy. Kilka nocy z niedostateczną ilością snu wiązać się będzie z poważnymi konsekwencjami psychologicznymi. Dlatego zamiast gonić za akcją filmu lub pędzić do końca książki warto pobiec prosto w objęcia Morfeusza.